Positieve Mediation

"Mensen helpen om weer hoop te hebben, weer zin in het leven ná het conflict, ná hun scheiding, daarom ben ik mediator. Omdat er méér is dan alleen maar een oplossing van een kwestie.

Steven de Winter | rechtbankmediator | MfN-registermediator | oprichter (in 2011) van Mediation Regio Noord

Positieve mediation is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten uit de positieve psychologie. De positieve psychologie is een tak binnen de psychologie, die zich bezig houdt met het begrijpen en bevorderen van optimaal functioneren (welbevinden) van de mens. Kernwaarde: de mogelijkheden van de mens moeten leidend zijn, en niet de beperkingen.

Hertaald naar mediation:
Kernwaarde: de mogelijkheden die betrokkenen in een mediation voor zichzelf zien, hun persoonlijk perspectief, hun hoop. moeten leidend zijn, en niet hun beperkingen, zoals de vermeende oorzaken van het conflict, hun frustraties uit het verleden.

Martin Seligman, grondlegger van de Positieve Psychologie: "Wij maken van mensen met psychische problemen een slachtoffer. Alsof er een ton bakstenen op hen was gevallen, maar vergaten dat mensen ook eigen keuzes kunnen maken, hun wilskracht, hun karakter etc. Bovendien waren we alleen maar bezig om mensen minder ongelukkig te maken en we ontwikkelden geen methodes om hen echt gelukkig te maken."

Hertaald naar mediation:
Wij mediators maken van mensen met relationele problemen (thuis of op het werk) slachtoffers. Alsof er een ton bakstenen op hen was gevallen. Maar we vergaten, in onze traditionele mediationmethode (van: “scheid de mensen van het probleem, speel de bal, niet de man”), dat mensen ook eigen keuzes kunnen maken, hun wilskracht, hun karakter etc. Bovendien zijn we daardoor alleen maar bezig om mensen minder ongelukkig te maken en we ontwikkelden geen methodes om hen echt gelukkig te maken.

Want er is méér dan alleen maar een oplossing van een kwestie. Namelijk: perspectief!

Wat, als wij mediators cliënten kunnen helpen een persoonlijk perspectief te creëren en dat onderdeel te laten zijn van “de oplossing”?

Een persoonlijk perspectief is verlangen, is hoop, is het gewenste uitzicht/vergezicht/toekomstbeeld dat iemand zichzelf wenst, op grond van wat voor hem/haar écht belangrijk is, door invulling te geven aan zijn/haar waarden. Dat is hoop!. Hoop op een gelukkiger leven, hoop die je door je eigen toegewijd gedrag in vervulling kunt laten gaan.

Door het persoonlijk perspectief van betrokkenen onderdeel van de oplossing van het conflict te laten zijn, wordt een oplossing duurzaam, gaat de oplossing over meer dan alleen maar symptoombestrijding.

Gelijkwaardigheid van de deelnemers is een voorwaarde voor een goede mediation. Helaas zijn er altijd wel “machtsverschillen” tussen betrokkenen, die de beoogde gelijkwaardigheid tussen hen ernstig in de weg staan. Machtsverschillen, bijvoorbeeld: de een is intelligenter dan de ander, verbaal begaafder, meer op de hoogte van een bepaald onderwerp, kan beter omgaan met emoties, is hoger opgeleid, heeft een hoger inkomen etcetera. Als het om een arbeidsconflict gaat, is er vaak ook nog een hiërarchisch onderscheid, bijvoorbeeld: teamleider-medewerker, specialist-verpleegkundige, directeur-secretaresse.

Daarom spreekt de mediator, die volgens de positieve mediation-methode werkt, altijd eerst met elk van beide betrokkenen afzonderlijk. Meestal twee keer. Zodat betrokkenen veilig, ongehinderd door het machtsverschil met de ander, vrijuit hun verhaal kunnen vertellen. In die twee gesprekken helpt de mediator betrokkenen om voor zichzelf weer een perspectief te creëren of te hervinden, weer hoop te hebben op een gelukkiger leven in de toekomst. Dit nieuwe uitzicht (vergezicht) zet betrokkene weer in haar/zijn kracht, sterk genoeg om het gesprek met de ander op voet van gelijkwaardigheid te kunnen voeren.

Weten wat je wilt, weten waarom je iets doet, maakt een mens sterker. Dit proces, waardoor je steviger in je schoenen komt te staan, wordt ook wel empowerment genoemd. Het maakt je psychologisch flexibeler, waardoor de bereidheid om later in de gezamenlijke sessies tot een oplossing te komen, groter wordt. In de mediation gaat het nu over ieders persoonlijke perspectief. Machtsverschillen zijn dan niet meer zo relevant,

Ouderschapsplan in de vorm van een brief van de scheidende ouders aan hun kinderen

Een goed voorbeeld van wat ouders-in-scheiding, ondanks de heftigheid van de situatie, maar dankzij voor hen hoopgevende afzonderlijke intake-gesprekken, toch sámen tot stand weten te brengen, is een Ouderschapsplan in de vorm van een brief van de scheidende ouders aan hun kinderen. Vorm en inhoud benadrukken het welbevinden van de kinderen, maar óók het perspectief van de ouders. Zo motiveren ouders zichzelf én elkaar om na de scheiding goede ouders te blijven. Rechters hebben ons in een mail laten weten "enthousiast" te zijn over deze methode.

Hoe begeleid je als mediator cliënten van mist naar zicht naar inzicht naar uitzicht?

TRAINING POSITIEVE MEDIATION BIJ ECHTSCHEIDING

Deze training voor mediators wordt door de MfN beloond met 6 PE-punten. Zie onze trainingsagenda voor meer informatie.

Positieve mediation in de praktijk

Een best wel ingewikkeld onderwerp in één minuut.

MIST

Als twee cliënten bij de mediator komen, is er in de regel tenminste één, die vastzit in de mist (wanhoop, frustratie, woede), wil eigenlijk niks, kan niks zien, wil ook niks zien, ziet het niet meer zitten.Vaak speelt grensoverschrijdend gedrag van de ander (en soms ook van beiden) hierin een grote rol. In zo’n situatie denkt iemand maar aan twee opties: vermijden of controleren. In elk geval is van enige psychologische flexibiliteit niet of nauwelijks sprake. Herken jij je In deze situatie?

Pijn regeert over jouw leven. Juist dan is het zinvol om achteromkijkend nog eens vast te stellen wat alle energie, die je hebt gestoken in het redden van je relatie (arbeidsrelatie of huwelijk), heeft opgeleverd. Waarschijnlijk helemaal niets, want je zit niet zomaar bij de mediator.

ZICHT op je eigen situatie

Er is maar één uitweg: door de pijn, van wat jou is overkomen, te accepteren, kun je (1) jezelf bevrijden uit de mist, Want met pijn die je accepteert, kun je leren leven. Als je de pijn jouw leven laat overnemen, wordt de pijn echt lijden, ben je alleen nog maar daarmee bezig.
Eenmaal uit de mist, krijg je (2) zicht op je eigen situatie. Oké, die pijn is er nu eenmaal, maar ik wil verder met mijn leven. Met hulp van de mediator probeer je antwoorden te vinden op de vragen: wat is nu voor mij het allerbelangrijkste? Waar gaat het echt om in mijn leven?

INZICHT in de waarden die voor jou bepalend zijn

Zo krijg je (3) inzicht in de waarden die voor jou bepalend zijn. Door te handelen vanuit jouw waarden, kun je de zaadjes planten voor een betere toekomst. Je bent psychologisch flexibeler aan het worden.

UITZICHT, toekomstperspectief, hoop

En zo creëer je (4) uitzicht, toekomstperspectief, hoop. Stel je komt over vijf jaar de mediator tegen in de supermarkt en hij vraagt: “Hoe is het nu met jou?” Wat je de mediator dan het liefst zou willen vertellen, dat is nu jouw hoop, jouw toekomstperspectief, jouw uitzicht. Daarmee is de basis gelegd voor toegewijd gedrag: Het gedrag waarmee je invulling gaat geven aan jouw waarden, waarmee je de weg inslaat naar de doelen die je wilt bereiken. Zo herpak je de regie over je leven.

Dit is hoe, in de positieve mediation-methode betrokkenen, tijdens de individuele intake-gesprekken, worden gesterkt, worden “empowered” om, goed voorbereid, te beginnen aan de gezamenlijke mediationsessies. Het eigen perspectief is leidend. Tot overeenstemming willen/durven komen met de ander is nu onderdeel van jouw toegewijd gedrag.

Machtsverschillen tussen betrokkenen zijn, dankzij het proces van empowerment in het voortraject, niet of nauwelijks nog relevant! In de gezamenlijke sessies vertellen betrokkenen elkaar over hun hoop, hun perspectief. Samen creëren zij een kader van waarden, waarbinnen zij naar een oplossing zoeken met als doel tot een overeenkomst te komen waarin zij elkaar de ruimte durven gunnen om te floreren.

Maar, let op:
Elkaar de ruimte gunnen om te floreren hoeft niet per se te betekenen dat de kwestie tussen betrokkenen niet meer bestaat. Een oplossing kan immers ook zijn; we laten het zo, we gaan geen energie meer verspillen aan deze kwestie. In een arbeidsconflict kan één van de betrokkenen tijdens de mediation tot het inzicht komen, dat haar/zijn toekomstperspectief in de huidige werksituatie een illusie zal blijven en dat vertrek daarom de eerste én de beste stap is naar de gewenste persoonlijke toekomst, naar “eudaimonisch” geluk (zie hieronder). Een besluit uit eigen overtuiging! Nog te vaak eindigen arbeidsconflicten met de ondertekening van een min of meer afgedwongen vaststellingsovereenkomst.

Bij ons is de cliënt geen ‘partij’, maar blijft de cliënt mens

Is het u opgevallen dat wij hier niet over ‘partijen’ praten? Wij hebben het liever over ‘betrokkenen’, of ‘cliënten’, omdat mediation geen juridische sub-discipline is. Mediation gaat over relaties. Relaties tussen mensen. Daar kan een juridisch element in zitten. Een huwelijk of een arbeidsovereenkomst regelt de juridische verhouding tussen partijen, maar welbeschouwd is de kwaliteit van de menselijke relatie tussen de partners in een huwelijk of op de werkvloer, bepalend voor het voortduren of beëindigen van die relatie en daardoor van de juridische band tussen betrokkenen.

Daarom is het noodzakelijk dat de mediator, ten behoeve van de rechter, de uitkomst van het gesprek tussen mensen, in een juridisch kader vervat. En dat kunnen wij ook. Maar wij rekken die grens graag zover mogelijk op, omdat wij de mens en de kinderen, die daar vaak bij horen, niet in een juridische mist willen laten verdwijnen. Zie ons ouderschapsplan in de vorm van een brief van de scheidende ouders aan hun kinderen. De rechtbank accepteert deze brief als ouderschapsplan, zoals bedoeld in artikel 315 lid 3 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering.

Tegelijk bevat de brief de persoonlijke, menselijke, beloftes van de ouders aan hun kinderen, waardoor er ook nog eens een juridische betekenis aan wordt toegevoegd, namelijk die van een overeenkomst tussen de ouders en hun minderjarige kinderen, waarvan de kinderen zonodig van de ouders nakoming kunnen vorderen! Want ook kinderen hebben recht op floreren.

De essentie van positieve mediation

Positieve mediation is erop gericht cliënten effectief te helpen om zichzelf te bevrijden uit de MIST op weg naar ZICHT naar INZICHT naar UITZICHT. Uitzicht = perspectief = hoop. Doel: het persoonlijk perspectief van betrokkenen (hoop) onderdeel te laten zijn van de oplossing. Juridische geformuleerd: een oplossing van een conflict, zónder het bestanddeel ‘persoonlijk-perspectief-van-betrokkenen’, is geen oplossing. Het bestanddeel persoonlijk perspectief genereert de intrinsieke motivatie van betrokkenen om zich duurzaam aan de gemaakte afspraken te houden, omdat het (naar de overtuiging van betrokkenen zelf!) de noodzakelijke stap (het commitment) is op weg naar een gelukkiger leven Dát is de essentie van positieve mediation.

Definitie: Positieve mediation is een vorm van conflictbemiddeling waarbij betrokkenen, onder leiding van een mediator, op basis van ieders persoonlijke waarden, op zoek gaan naar een oplossing die optimaal recht doet aan het welbevinden van alle betrokkenen.

De mediator ziet erop toe dat betrokkenen elkaar de ruimte durven gunnen om te floreren.

Floreren

De positieve psychologie gaat over hoop, over wat Aristoteles zo'n 2.300 jaar geleden eudaimonia noemde.

Op de website van "De Nieuwe Stoa" wordt eudaimonia geduid als: vervulling, welzijn, of menselijk bloeien. “Eudaimonisch” geluk is: groei, ontwikkeling, uitmuntendheid, vervulling, en betekenis aan het leven geven.

Corey Keyes (hoogleraar sociologie aan de Emory University in Atlanta) noemt deze staat van menselijk welbevinden "floreren".

Daar gaat het in positieve mediation om: gun elkaar de ruimte om te floreren.

Besef daarbij wel dat floreren cultureel is bepaald. In de Westerse cultuur gaat het om individueel floreren, in andere culturen, bijvoorbeeld in Afrika en Latijns-Amerika betekent geluk: saamhorigheid, gemeenschappelijkheid en liefde.

Je leert méér van wat goed ging dan van fouten

Vanuit de positieve psychologie komt het inzicht dat je meer leert van wat goed ging/gaat, dan van fouten.

In de positieve mediation kijken we dan ook allereerst naar wat vroeger in de relatie goed ging. Dus geen interventies gericht op repareren van fouten uit het verleden. Interventies in de positieve mediation gaan allereerst over:

Het ontwikkelen van zingeving en waarden
Versterken van positieve ervaringen
Het versterken van optimisme en hoop

ACT

Maar het leven is niet alleen maar positiviteit en rozengeur en maneschijn. Vanuit de positieve psychologie is de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) ontstaan. De Australische psychotherapeut Russ Harris is een van de grondleggers van ACT. Hij legt uit:

“Het leven brengt pijn met zich mee.
Pijn bezoekt ons elke dag in een veelheid van verschillende vormen: de emotionele pijn van teleurstelling, frustratie, verveling, angst, spijt, wrok, verdriet, schuld, enzovoort; en de fysieke pijn van verwondingen, ziekte en pijnlijke lichaamsdelen.
Er is voor niemand van ons een manier om een pijnvrij leven te leiden (tenzij je toevallig in coma ligt). We weten dit natuurlijk allemaal intellectueel. Maar we vinden het allemaal moeilijk om pijn in de realiteit echt te accepteren.
Waar ACT verschilt van de meeste andere benaderingen van pijn, is dat we niet proberen de pijn te vermijden of er vanaf te komen; in plaats daarvan proberen we onze relatie met de pijn fundamenteel te veranderen.
En als we dat doen, transformeert de pijn zelf; hij houdt ons niet langer tegen of haalt ons naar beneden; hij is niet langer giftig of levensverstorend; hij verliest zijn impact en invloed op ons leven.”

In de positieve mediation maken we graag gebruik van wat ACT ons leert.

Aristoteles wist al: We kunnen nog steeds groei doormaken en vervulling bereiken ook al zijn er negatieve invloeden, of pijn, in ons leven. Sterker nog zelfs: misschien brengt iets juist wel meer betekenis of vervulling als het niet gemakkelijk komt en als we er voor moeten strijden